Informacja o działaniach i Opiniach Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich
Rada Europy ma wśród swoich celów umacnianie sądownictwa w państwach członkowskich, w celu zapewnienia wzajemnego szacunku między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz na rzecz zapewnienia obywatelom europejskim większego zaufania do wymiaru sprawiedliwości.
Mając na względzie wzmocnienie roli sędziów w Europie, Komitet Ministrów Rady Europy utworzył w roku 2000 Radę Konsultacyjną Sędziów Europejskich (CCJE).
CCJE jest organem doradczym Rady Europy w zakresie zagadnień dotyczących niezawisłości, bezstronności i kompetencji sędziów, podkreślającym istotną rolę władzy sądowniczej w demokratycznym społeczeństwie. Jest to bodaj jedyny organ spośród organizacji międzynarodowych składający się wyłącznie z sędziów i pod tym względem jest unikalny w Europie, a być może nawet na świecie.
Poprzez utworzenie CCJE, Rada Europy podkreśliła kluczową rolę sądownictwa w tworzeniu demokracji i realizacji zasad, według których działa. Położyła jednocześnie największy nacisk na kwestię statusu sędziów i jakości wymiaru sprawiedliwości, gdyż realizacja zasady państwa prawa oraz promocji i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności opiera się na silnym i niezależnym sądownictwie, wzajemnym szacunku między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą i zwiększaniu zaufania obywateli europejskich do europejskiego wymiaru sprawiedliwości. Szefowie rządów państw członkowskich Rady Europy, który spotkali się maju 2005 r. w Warszawie na III Szczycie, podjęli w ramach ustalonego planu działań decyzję o korzystaniu z opinii przyjętych przez CCJE, aby pomóc państwom członkowskim w wymierzaniu sprawiedliwości w sposób uczciwy i w rozsądnym czasie.
Rada Europy przywiązuje wielką wagę do statusu sędziów i jakości wymiaru sprawiedliwości, ponieważ zasada państwa prawa, promowanie i ochrona praw człowieka i podstawowych wolności - które są kluczowymi wartościami dla tej organizacji – opierają się w procesie realizacji na silnym i niezależnym sądownictwie. CCJE może zostać poproszona przez państwa członkowskie o zbadanie konkretnych problemów dotyczących statusu i/lub sytuacji sędziów. Odnosi się ona wówczas do aktualnych zagadnień i, jeśli to konieczne, odwiedza kraje do omówienia sposobów poprawy istniejącej sytuacji poprzez tworzenie przepisów, ram instytucjonalnych względnie działanie na rzecz kształtowania pożądanej praktyki sądowej.
Skład CCJE
W Radzie Konsultacyjnej Sędziów Europejskich reprezentowanych jest 47 państw członkowskich Rady Europy. Ich przedstawiciele są powoływani, jeżeli to możliwe, w porozumieniu z Radami Sądownictwa. Członkowie są czynnymi sędziami, posiadającymi dogłębną wiedzę w kwestiach związanych z funkcjonowaniem i wyróżniającymi się najwyższą uczciwością osobistą. Członkowie CCJE działają w swoim własnym imieniu. Polskim członkiem CCJE jest pani SWSA Teresa Kurcyusz Furmanik.
Ponadto, CCJE posiada szereg obserwatorów, do których należą m.in.: Europejskie Stowarzyszenie Sędziów (EAJ), stowarzyszenie “Europejscy Sędziowie i Prokuratorzy na rzecz Demokracji i Wolności” (MEDEL), Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE), Europejska Federacja Sędziów Sądów Administracyjnych, Europejska Grupa Sędziów na Rzecz Rozwiązywania Sporów za pomocą Mediacji (GEMME), Europejska Sieć Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości (EJTN) oraz Europejska Sieć Rad Sądownictwa (ENCJ).
Organy CCJE
- Przewodniczący CCJE - Od listopada 2017 r. przewodniczącym CCJE jest Prezes Sądu Najwyższego Chorwacji Djuro Sessa.
- Wiceprzewodniczący CCJE– w razie potrzeby może zastępować Przewodniczącego
- Biuro CCJE – organ nadający kierunki pracy Rady. W jego skład oprócz Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego wschodzi 2 innych, wybranych członków CCJE
- Zgromadzenie Plenarne to zbierający się raz w roku (najczęściej w listopadzie) organ, w którym zasiadają wszyscy członkowie (przedstawiciele 47 państw członkowskich Rady Europy). Do uprawnień Zgromadzenie nalezą wydawanie corocznych opinii i raportów, a w razie potrzeby - innych dokumentów i rezolucji; oprócz tego oraz wybór Przewodniczącego i pozostałych członków Biura oraz członków Grupy Roboczej zajmującej się przygotowaniem Opinii na kolejny rok.
- Grupa Robocza CCJE (CCJE-GT) – to grupa sędziów-członków Rady, którzy zajmują się przygotowaniem projektu nowej opinii CCJE, której tekst, po poprawkach które może wnieść każdy z człónków Rady, jest później zatwierdzany na obradach Zgromadzenia Plenarnego CCJE
- Sekretariat to 6-osobowy zespół pracowników Biura Rady Europy, który pełni funkcje administracyjne i pomocnicze w stosunku do Rady i zapewnia jej współpracę z Radą Europy i pomiędzy członkami. Na jego czele stoi 2 Sekretarzy: Stephane Leyenberger oraz Artashes Melikyan.
Kompetencje CCJE
Prace CCJE należy widzieć w kontekście stosowania Art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a w szczególności prawa do niezależnego i bezstronnego sądu. Ujmując ogólnie, CCJE doradza Komitetowi Ministrów i przy okazji państwom członkowskim Rady Europy, w kwestiach dotyczących statusu sędziów i wykonywania przez nich swoich obowiązków.
OPINIE CCJE
Rada Konsultacyjna Sędziów Europejskich (CCJE) pełni funkcję doradczą w sprawie ogólnych zagadnień dotyczących statusu, niezależności, bezstronności i kompetencji sędziów. Z tego zadania wynika jej podstawowe zadanie, jakim jest przygotowywanie opinii dla Komitetu Ministrów Rady Europy. CCJE może również zostać poproszona o opinię przez inne organy Rady Europy. Mimo, że opinie wydane przez CCJE mają na względzie sytuację w poszczególnych krajach, zawierają przede wszystkim możliwie uniwersalne, innowacyjne propozycje poprawy statusu sędziów i usług świadczonych na rzecz obywateli mających kontakt z wymiarem sprawiedliwości.
CCJE wydaje Opinie raz do roku, przy okazji posiedzenia plenarnego.
Dokumenty te są przygotowywane przez specjalną grupę roboczą, zwykle na podstawie badań przeprowadzonych wcześniej w państwach członkowskich, a następnie przyjmowane na posiedzeniach plenarnych CCJE. Opinie są przekazywane do Komitetu Ministrów i państw członkowskich, gdzie ma następować realizacja ich zaleceń oraz publikowane na stronie internetowej Rady.
Opinie są również sukcesywnie tłumaczone na języki państw członkowskich – na chwilę obecną polskiego tłumaczenia doczekały się wszystkie opinie wydane przez Radę od 2007 r. tj. od nr 10 do 16.
Od 2001 r. do chwili obecnej Rada Konsultacyjna Sędziów Europejskich sporządziła 16 opinii doradczych, które dotyczą różnych aspektów działania sądownictwa: od etyki zawodu sędziego, poprzez organizację i sposób zarządzania sądami, szkolenia zawodowe dla kadry sądowniczej, jakość wyroków sądowych, po relację sądów z mediami oraz sędziów z prawnikami.
Opinie CCJE były już wielokrotnie przywoływane bądź wykorzystywane w toku przygotowywania ustaw i innych krajowych regulacji prawnych, bywają również używane jako narządzie w ramach funkcjonowania i sprawowania wymiaru sprawiedliwości, organizacji pracy profesji prawnych oraz są przydatne dla poszczególnych przedstawicieli zawodów prawnych, a w szczególności sędziów i organów zajmujących się sprawami sędziowskimi. To ostatnie wynika z faktu, że opinie CCJE zawierają konkretne wskazówki w odniesieniu do wprowadzania w życie zasad ogólnych (niezależność sędziów, szkolenia sędziowskie, etyka, jakość orzecznictwa itp.).
Dotychczasowe Opinie CCJE dla Komitetu Ministrów Rady Europy:
„Standardy w zakresie niezależności sądownictwa oraz nieusuwalności sędziów”
Dostępna również w języku polskim
„Finansowanie działalności sądów i zarządzanie nimi”
Dostępna również w języku polskim
Opinia Nr 3 (2002) wraz z Załącznikiem
„Etyka i odpowiedzialność sędziów”
Dostępna również w języku polskim
„Szkolenie sędziów”
Dostępna również w języku polskim
„Przepisy prawa i praktyka w zakresie powoływania sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka”
Dostępna również w języku polskim
„Uczciwy proces w rozsądnym czasie”
Dostępna również w języku polskim
„Relacje sądownictwa i społeczeństwa”
Dostępna również w języku polskim
„Rola sędziów w ochronie rządów prawa i praw człowieka w kontekście terroryzmu”
Dostępna również w języku polskim
“Rola sędziów krajowych w zapewnieniu skutecznego wdrażania prawa międzynarodowego i europejskiego”
Dostępna również w języku polskim
"Rady Sądownictwa w służbie społeczeństwa"
Dostępna również w języku polskim
"Jakość orzecznictwa"
Dostępna również w języku polskim
“Relacje między sędziami i prokuratorami w demokratycznym społeczeństwie”
Dostępna również w języku polskim
“Rola sędziów w wykonywaniu sądowych orzeczeń”
Dostępna również w języku polskim
„Technologie informatyczne (IT) w wymiarze sprawiedliwości”
Dostępna również w języku polskim
„Specjalizacja sędziów”
Dostępna również w języku polskim
„Relacje między sędziami i adwokatami”
Dostępna również w języku polskim
„Ocena pracy sędziów, jakość wymiaru sprawiedliwości i poszanowanie sędziowskiej niezawisłości”
Dostępna również w języku polskim
„Pozycja sądownictwa i jego relacje z innymi organami władz państwowych we współczesnej demokracji”
Dostępna również w języku polskim
„Rola prezesów sądów”
Dostępna również w języku polskim
"Rola sądów w zakresie jednolitego stosowania prawa"
Dostępna również w języku polskim
"Zapobieganie korupcji wśród sędziów"
Dostępna również w języku polskim
"Rola asystentów sędziów"
W 2010 r., z okazji 10. rocznicy powstania Rady, przyjęto dokument podsumowujący główne wnioski płynące z 12 wcześniejszych opinii, zatytułowany „Wielka Karta Sędziów (Zasady Podstawowe)” („Magna Carta of Judges”) - przypominający, podsumowujący i kodyfikujący podstawowe zasady określone w dotychczasowych opiniach. Jednym z głównych postulatów Karty w zakresie otwierania dostępu do wymiaru sprawiedliwości jest edukacja prawna społeczeństwa, która ma być realizowana nie tylko z poziomu krajowego (programy edukacyjne dla uczniów i studentów kierunków nieprawniczych), ale również z poziomu poszczególnych sądów tj. poprzez zmianę języka komunikowania sądów z obywatelami oraz redagowanie dokumentów sadowych oraz decyzji w sposób jasny, przystępny i przejrzysty.
„Wielka Karta Sędziów” jest również dostępna w języku polskim na stronie internetowej Rady Europy, pod niniejszym adresem
INNE DZIAŁANIA I KOMPETENCJE CCJE:
CCJE może zostać poproszona przez państwa członkowskie o zbadanie konkretnych problemów przed którymi stoi ich wymiar sprawiedliwości oraz o zapewnienie praktycznej pomocy w zakresie realizacji uniwersalnych standardów związanych z sądownictwem. Może się do niej zwrócić o pomoc także organ Rady Europy (Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne, Sekretarz generalny) lub jeden z jej członków, w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie o konkretnej tematyce i wyrażenie opinii, oraz o zapewnienie wsparcia dla państw członkowskich, w celu umożliwienia im zastosowania się do europejskich norm w pewnych określonych sytuacjach dotyczących sędziów. CCJE może odwiedzić dany kraj w celu omówienia sposobów poprawy istniejącej sytuacji, w sferze legislacyjnej czy w zakresie organizacyjnym.
CCJE ma również podejmować inne działania na rzecz wspierania i rozwijania współpracy między sądami, sędziami i stowarzyszeniami sędziów.
Konferencje CCJE
Cykl europejskich konferencji zainicjowany przez CCJE to forum wymiany doświadczeń i poglądów na aktualne problemy wspólne dla sądownictwa wielu krajów. Cechą wyróżniającą te konferencje jest fakt, że skierowane są do wszystkich sędziów, niezależnie od ich specjalności bądź pozycji w hierarchii sędziowskiej.
|
|
||
| 2. Europejska Konferencja Sędziów "Sądownictwo i media" | ||
|
Konferencja została zorganizowana w Krakowie w okresie polskiego przewodnictwa w Komitecie Ministrów Rady Euroy, w dniach 25-26 kwietnia 2005 r. Została zorganizowana z inicjatywy CCJE przez Radę Europy, we współpracy z Krajową Radą Sądownictwa oraz przy wsparciu polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości.
|
||
| 3. Europejska Konferencja Sędziów: “Jaka Rada Sądownictwa?” | ||
|
Konferencja zorganizowana przez CCJE we współpracy z włoską Najwyższą Radą Sądownictwa oraz europejską Siecią Rad Sądownictwa (ENCJ) odbyła się w Rzymie w dniach 26-27 marca 2007 r. Rezultaty prac tej konferencji zostały wykorzystane jako podstawa do prac nad opinią CCJE na rok 2007, odnoszącą się do tej samej kwestii.
|
||
| 4. Europejska Konferencja Sędziów i Prokuratorów: “Relacje między sędziami a prokuratorami” | ||
|
Europejska Konferencja Sędziów i Prokuratorów zorganizowana przez CCJE i CCPE (Radę Konsultacyjną Prokuratorów Europejskich) we współpracy z francuską Krajową Szkołą Sądownictwa (ENM), odbyła się w Bordeaux (Francja) w dniach od 30 czerwca do 1 lipca 2009 r. a tematem przewodnim było "Wykonywanie misji sędziów i prokuratorów: komplementarność i / lub autonomia ". Wyniki tej konferencji zostały wykorzystane jako podstawa do prac nad Opinią na rok 2009 r., która została przyjęta wspólnie przez CCJE i CCPE.
|
||
|
Europejska Konferencja "Jak lepiej zorganizować relacje między sędziami i adwokatami w celu poprawy wymiaru sprawiedliwości " |
||
|
Zorganizowana przez CCJE i Paryską Radę Adwokacką, Europejska Konferencja na temat: "Jak lepiej organizować stosunki między sędziami i prawnikami w celu poprawy sprawowania wymiaru sprawiedliwości" odbyła się w Paryżu, w dniu 7 listopada 2012 roku. Wyniki tej konferencji zostały wykorzystane jako podstawa do prac przygotowawczych przyjętej przez CCJE opinii na rok 2013, poświęconej temu samemu tematowi. |
Współpraca z innymi organami:
|
Współpraca z Europejską Komisją na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) CCJE i Europejska Komisja na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) współpracują regularnie w kwestiach będących obiektem obopólnego zainteresowania: Plan Działań które miałyby być podejmowane w następstwie Opinii wydawanych przez Radę Kosultacyjną Sędziów Europejskich (CCJE) - źródło: dokument CEPEJ Obserwacje, cz. 1 (2005) Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE) na temat projektu Planu Działań które miałyby zostać podjęte w następstwie przyjęcia przez CCJE Opinii (przygotowanego przez CEPEJ na prośbę CDCJ – Europejskiego Komitetu ds. Współpracy Prawnej)
Współpraca z Radą Konsultacyjną Prokuratorów Europejskich (CCPE)
CCJE i CCPE współpracowały w toku przygotowywania Opinii Nr 12 na temat relacji między Sędziami a Prokuratorami. Koordynacja i wzajemne uzupełnianie działań pomiędzy Radami zapewnia zgodność narzędzi prawnych przyjętych dla uczestników systemu sądownictwa.
Współpraca z Europejskim Komitetem ds. Współpracy Prawnej (CDCJ) oraz Grupą Specjalistów ds. Sądownictwa (CJ-S-JUD) CCJE pracowała wspólnie z CDCJ nad rewizją Rekomendacji (94) 12 dotyczącej niezawisłości, efektywności i roli sędziów. Rekomendacja (2010)12 na temat sedziów: « Niezawisłość, efektywność i zadania »
Współpraca z Departamentem Wykonywania Orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka W ramach przygotowywania Opinii Nr. 13 na temat roli sędziów w wykonywaniu sądowych orzeczeń, w związku z innymi funkcjami i innymi organami, CCJE działała w konsultacji z Departamentem Egzekucji Orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ECHR). Współpraca z Organizacją Narodów Zjednoczonych (ONZ) Udział w przygotowywaniu oraz komentarz do Zasad Postępowania Sędziego z Bangalore Zbiór Komentarzy nr 2 (2005) Grupy Roboczej Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE-GT) na temat programu ramowego « Nowy cel dla systemów sądownictwa: rozpatrzenie każdej sprawy w optymalnych i przewidywalnych ramach czasowych » ustanowionego przez Europejską Komisję na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) Zbiór Komentarzy Nr 1 (2002) Grupy Roboczej Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE-GT) na temat Kodeksu Postępowania Sędziego – Projektu z Bangalore |
Status i sytuacja sędziów w Krajach członkowskich Rady Europy
CCJE może zostać poproszona przez państwa członkowskie o zbadania konkretnych problemów dotyczących sędziów. Odnosi się do aktualnych zagadnień i, jeśli to konieczne, jej przedstawiciele składają wizytą w danego kraju w celu omówienia sposobów poprawy istniejącej sytuacji w zakresie prawnym i praktycznym.
Konkluzje CCJE były do tej pory przedstawiane w formie deklaracji bądź pisma skierowanego do konkretnego państwa lub instytucji. Od 2013 r. Rada publikuje również na swojej stronie globalny raport o sytuacji w państwach członkowskich, odnoszący się do konkretnych problemów oraz sytuacji w poszczególnych krajach.
Na ww. Raport odpowiedziały dwa państwa:
Poniżej lista państw, w sprawach sądownictwa których CCJE podejmowała do tej pory interwencje, wraz z ogólną tematyką:
Bułgaria
Kodeks Etyki sędziów, prokuratorów i śledczych
List do przewodniczącego Bułgarskiego Stowarzyszenia Sędziów (listopad 2008)
Gruzja
Komentarze dotyczące projektu ustawy, Gruzja (maj 2013 r.)
Norwegia
Główne zasady etyki dla sędziów norweskich (1 października 2010 r.)
Polska
Kwestia powołań sędziowskich
Deklaracja (listopad 2008 r.)
Projekt ustawy o zmianie ustawy o KRS i niektórych innych ustaw
Opiniia Biura CCJE (kwiecień 2017 r.)
Portugalia
Wzięcie pod uwagę opinii CCJE
Deklaracja Stałego forum Niezależnego Sądownictwa (FPJI) (kwiecień 2008 r.)
Rumunia
Odpowiedzialność sędziów
Deklaracja CCJE odnośnie bieżących inicjatyw ustawodawczych w Rumunii (listopad 2006)
Deklaracja (listopad 2008 r.)
Serbia
Powoływanie sędziów
Deklaracja (czerwiec 2012 r.)
Deklaracja (listopad 2010 r.)
Odpowiedź na list autorstwa p. Füle pisany w imieniu Komisji Europejskiej (czerwiec 2010 r.)
List od p. Jose Barroso, Przewodniczącego Komisji Europejskiej (kwiecień 2010)
Deklaracja (listopad 2008)
Prośba o pomoc ze strony CCJE od Stowarzyszenia Sedziów Serbii (grudzień 2007 r.)